Dolfijnen moeten ‘schreeuwen’ om boven het lawaai van mensen uit te komen

Tsjongejonge, wat maken we toch een hoop herrie met elkaar. Denk je dat alleen je oren gaan tuten van een drukke kroeg of van drie dagen op een beurs staan? Nee hoor. Zelfs onder water is het niet meer stil. Schepen, windparken, olieplatforms, door de mens is het lawaaierig in de oceaan. Eerder onderzoek liet zien dat bruinvissen, zeehonden en orka’s bij lawaai moeten ‘schreeuwen’. En nu blijkt dat ook dolfijnen dat moeten doen.

—

Geluid is voor dolfijnen belangrijker dan licht, omdat het onder water erg troebel en donker kan zijn. Daarom communiceren en jagen ze met behulp van fluiten en echolocatie. Lawaai kan dus voor grote problemen zorgen; het belemmert de samenwerking tussen dieren.

Onderzoekers deden een experiment met twee samenwerkende dolfijnen in gevangenschap. Tuimelaars staan bekend om hun uitstekende samenwerking en communicatie. De onderzoekers voerden het lawaai steeds verder op. En wat bleek? Hoe stiller de omgeving, hoe succesvoller de dolfijnen.

Drukke kroeg

Om boven het geluid uit te komen floten de dolfijnen harder en langer. Net zoals je in een drukke kroeg of op een beurs harder gaat praten om jezelf verstaanbaar te maken. Het lawaai verstoort niet alleen de communicatie tussen dolfijnen, het lijkt er ook op dat ze afgeleid worden. Ze zijn er met hun hoofd niet meer bij.

Er is dus nog meer bewijs dat lawaai schadelijk is. Dat geldt overigens niet alleen voor dieren, maar ook voor mensen.

Veel mensen vinden dat we met lawaai moeten leren leven in plaats van te erkennen dat het een serieus (gezondheids)probleem is. Je ziet de schade namelijk niet direct. Maar het kost nogal wat inspanning; niet alleen om het geluid te interpreteren (is het een bedreiging?), maar ook om het te blokkeren. Die inspanning en de schade zijn groter dan de meesten van ons denken.

Zelfs in je slaap hoor je van alles

Bij schade heb ik het overigens niet over gehoorverlies. Dat is misschien nog maar het topje van de ijsberg. Er is namelijk een relatie tussen lawaai en hartaanvallen en een hoge bloeddruk.

Zelfs als we door harde geluiden heen slapen, horen we het wel, en reageert ons zenuwstelsel alsof we ons voorbereiden om wakker te worden en weg te rennen als dat nodig is.

Ons zenuwstelsel reageert op luide, abrupte, continue en jankende geluiden (zoals schoten, vliegtuigen, auto’s, bladblazers en koffiemolens) door ons lichaam de opdracht te geven de hartslag te verhogen, minder diep adem te halen en vecht-of-vluchthormonen vrij te geven.

Maar de fysieke reacties die ons ooit hielpen om te vechten of te vluchten, hebben duidelijke nadelen als we proberen te slapen of als we ons moeten concentreren als we iets nieuws leren. Ook wij worden dus afgeleid door lawaai.

Stilte vinden we steeds ongemakkelijker

Daar komt bij dat we niet meer gewend zijn dat het stil is. Het wordt niet alleen steeds moeilijker om stilte te vinden, we vinden het ook ongemakkelijk. We vullen stiltes op met praten en muziek. Zo heeft iedereen tegenwoordig oortjes in: op de fiets, in de trein, en zelfs tijdens het wandelen. En in de supermarkt hoor je op de achtergrond altijd muziek.

En toch: keer op keer blijkt stilte belangrijk te zijn. Rust en stilte, evenals de geluiden van de natuur, brengen een gevoel van vreugde, kalmte en welzijn, en kunnen belangrijk zijn om echte ontspanning te bereiken.

Stilte is niet de afwezigheid van geluid, stilte is je niet laten afleiden door lawaai

Wil jij ook ervaren hoe het is om stil te zijn, te zwijgen, en in een stille omgeving te zijn, loop dan met VIA IONOI mee. Bij de Kloostergangwandeling in Groningen zwijgen we de hele dag. Bij de diverse programma’s van een week in Italië lopen we elke dag een deel zwijgend, en is er nauwelijks lawaai van verkeer en mensen.  

Met dank aan Annemieke Nijdam voor de foto.